طبقه بندی علمی

راسته: طوطی سانان

خانواده: طوطیان حقیقی (Psittacidae)

جنس: Psittacus

گونه: Erithacus

نام علمی: P. Erithacus

نام انگلیسی: African grey parrot

طول و وزن بدن

اندازه بدن کاسکو 28-39 سانتی متر و وزن بین 340-500 گرم می باشد. طول دو سر بال این پرندگان بین 46-52 سانتی متر است

ویژگی های ظاهری

کاسکو، پرهای خاکستری، دم قرمز کوتاه و منقاری قوی و سیاه رنگ دارد و صورت سفید رنگ و چشمان به رنگ زرد است زبان کاسکوها ضخیم و گوشتی است و این طوطی پس از شکستن دانه ها از زبانش برای جدا کردن مغز آن استفاده می کند. انگشتان بلند این پرنده این اجازه را به او می دهد که به راحتی روی درختان حرکت کند و مواد غذایی بزرگ را نگه دارد. چشم ها در دو طرف سر و در مرکز قرار گرفته است و با وجود این ویژگی کاسکو می تواند حرکات را از پشت با حرکت دادن جزئی سر به یک طرف تشخیص دهد. در پرندگان مسن تر، با افزایش سن پرهای قرمزی در میان پرهای خاکستری رنگ بدن ظاهر می شود. منقار این پرندگان قوی و قلاب مانند است و با کمک آن می تواند دانه های سفت را بکشند و میوه ها را خرد کند. کاسکوها از منقار و پاهای خود برای گرفتن شاخه ها و بالا رفتن از درختان نیز استفاده می کنند.

کاسکو نژاد کنگو به رنگ خاکستری روشن و کاسکو نژاد تیمنه جثه کوچکتری دارد و رنگ بدنش تیره و رنگ دم قرمز مایل به قهوه ای-زرشکی است.

پراکنش و زیستگاه

کاسکو بومی قاره آفریقاست و در گستره زیادی از انواع جنگل ها به ویژه جنگل های بارانی در قسمت استوایی آفریقا از سیرالئون و گینه بیسائو تا کنیا و تانزانیا در جنوب و شرق تا مرز کنگو و آنگولا حضور دارد. اگر چه کاسکو یکی از رایج ترین پرندگان زینتی است و در سراسر جهان در اسارت نگهداری می شود ولی بسیاری از رفتارهای آنها در طبیعت به شکل راز باقی مانده است.

کاسکوها در جنگل های انبوه بارانی و جنگل های تنک دشتی زندگی می کنند و تقریبا تمام وقت خود را در قسمت بالایی درختان می گذرانند. در زمان های بخصوصی از سال که درختان میوه می دهند می توان کاسکو ها را در منطق ساوانا نیز رویت کرد. همچنین این پرنده در جنگل های مانگرو (حرا) در غرب آفریقا ساکن هستند. کاسکو گونه ای سازگار یافته با محیط است و از مزارع نخل در غرب آفریقا بهره می برد. این مزارع، مکان های لانه سازی و منابع غذایی غنی و پایداری را برای کاسکو ها فراهم می کند.

کاسکو که ساکن نواحی جنگلی است یکی از باهوش ترین طوطی هاست و توانایی بالایی که در تقلید صدای انسان ها و سایر اصوات دارد آن را به پرنده زینتی با ارزشی تبدیل می کند. اگر چه این ویژگی بر روی جمعیت این گونه تاثیر منفی داشته اما هنوز در برخی مناطق پراکنش خود به صورت طبیعی یافت می شود.

دو زیرگونه از کاسکوها وجود دارد که P.e. erithacus (نژاد کنگو) در کنیا تا مرز شرقی ساحل عاج زندگی می کند و زیر گونه P.e. timneh (نژاد تیمنه) از مرز شرقی ساحل عاج تا گینه بیسائو پراکندگی دارد.

رفتار

کاسکوها در زمان غروب به لانه های خود که معمولا در درختان بلند حاشیه جنگل هاست، می روند. کاسکوها پرندگان اجتماعی هستند و برخی از درختان ممکن است محل استراحت صدها فرد از این پرنده باشد. کاسکوها پروازی سریع و با بال زدن سریع و زاویه بال ها نسبت به بدن در زمان پرواز کم است. این طوطی ها در حین پرواز بسیار پر سر و صدا هستند و جیغ می زنند. کاسکوها تقریبا در کل طول روز در بالای تاج درختان دیده می شوند ولی ممکن است برای یافتن سنگ کوارتز بر روی زمین دیده شوند. کاسکوها از این سنگ معدنی برای خرد کردن مغزها و میوه های سفتی که رژیم غذایی آنها را تشکیل داده است در سنگدان استفاده می کنند.

کاسکوهایی که در طبیعت زندگی می کنند در مواجهه با انسان ها بسیار خجالتی هستند و به ندرت اجازه نزدیک شدن آنها را می دهند. این پرندگان پس از بلوغ نسبت به همنوعان خود رفتار تهاجمی از خود نشان می دهند ولی با پرندگان مسن رفتار خوبی دارند. این پرندگان نیاز یه آموختن مجموعه ای از مهارت ها برای بقا در طبیعت را دارند و باید بیاموزند که چگونه مواد غذایی مناسب را از گیاهان سمی تشخیص دهند؟ چگونه از قلمروشان دفاع کنند؟ چگونه شکارچیان خود را بشناسند و از آنها دوری کنند و چگونه آب سالم و مناسب پیدا کنند؟ کاسکوهای جوان توسط پرندگان مسن تر نگهداری می شوند و تا زمانی که آموزش های کافی را ببینند در کنار آنها باقی میمانند.

ارتباطات

طیف گسترده ای از اصوات، فریادها و سوت ها را در طبیعت دارد ولی در اسارت می تواند هر صدایی را که می شنود تکرار کند.

تولید مثل

اطلاعات کمی در مورد رفتارهای تولید مثلی کاسکوها در طبیعت وجود دارد ولی معمولا در فصول خشک زادآوری دارند. لانه ها معمولا در گره یا شاخه های شکسته در 1.7 تا 2.5 متری سطح زمین قرار دارند. کاسکوها در یک سالگی بالغ می شوند و تعداد تخم های این پرنده بین 2 تا 4 عدد (معمولا 3 عدد) می باشد و پرنده ماده به تنهایی از تخم ها مراقبت می کند. جوجه ها بعد از حدود یک ماه از تخم در می آیند و در حالی که پرنده ماده به نگهداری از جوجه ها می پردازد، پرنده نر وظیفه تغذیه کاسکو ماده و جوجه ها را دارد. پرهای جوجه ها در 2-3 ماهگی پدید می آید و پرنده های جوان اولین پرواز خود را در حدود 14 هفتگی تجربه می کنند. زمان تولید مثل در کاسکوها بین ماه های جولای تا ژانویه است.

طول عمر

متوسط طول عمر کاسکوها در اسارت 45 سال است ولی می توانند تا 60 سال زندگی کنند و میانگین طول عمر این پرندگان در طبیعت 22.7 سال (جمعیت مورد مطالعه 120 فرد) است.

تغذیه

کاسکو مانند سایر طوطی ها رژیم غذایی بر پایه میوه ها دارند و از انواع مغزها و توت ها استفاده می کنند. این طوطی ها پس از اتمام تغذیه از یک درخت خاص تمایلی به پرواز ندارند و از مهارت خود در بالا رفتن از درختان برای حرکت به محل تغذیه بعدی استفاده می کنند. با این حال این پرندگان گاهی در حدود 5 کیلومتر از سمت دریا به جزایری که دارای درختان میوه هستند پرواز می کنند. کاسکوها گاهی نیز به مزارع ذرت حمله می کنند.

وضعیت حفاظتی

کاسکوها با وجود اینکه در طیف زیادی از مناطق آفریقا دیده می شوند در بسیاری از بخش های شرق و مرکز آفریقا جمعیت آنها به دلیل پراکنده بودن مناطق جنگلی در حال کاهش است و اگر چه این طوطی به عنوان پرنده زینتی در اسارت پرورش داده می شود ولی بسیاری از آنها نیز از طبیعت به اسارت گرفته می شوند. متاسفانه هیچ قانونی برای منع به اسارت گرفتن و تجارت این پرندگان وجود ندارد و این امر علاوه بر تخریب زیستگاه اصلی ترین دلایل کاهش جمعیت این پرنده است و در لیست سرخ IUCN جز گونه های در معرض خطر می باشد.

شکارچیان

کاسکوها توسط کرکس نخل مورد اذیت و شکار قرار می گیرند. گونه هایی از قوش ها، پرندگان جوان را شکار می کنند و تخم و جوجه های این پرنده در داخل لانه ها توسط میمون ها شکار می شوند. کاسکوها در زمان تغذیه بر روی زمین در آسیب پذیرترین وضعیت در برابر شکارچیان را دارند.

منابع

David Burnie- Nature Guide_ Birds-DK (2012)

Laurie E. Likoff- Encyclopedia of Birds (6-Volume Set)- Facts on File (2007)

Animal diversity web- Psittacus erithacus [Link]