طبقه بندی علمی

راسته: گنجشک سانان

خانواده: سارها

جنس: Acridotheres

گونه: Tristis

نام علمی: Acridotheres tristis

نام انگلیسی: Common myna

طول و وزن بدن

طول بدن در حدود 25 سانتی متر است.

نرها: طول دو سر بال 134-153 میلیمتر، طول دم 79-95 میلیمتر، استخوان تارسوس 34-42 میلیمتر، منقار 24-30 میلیمتر و وزنی در حدود 120-138 گرم دارد.

ماده ها: طول دو سر بال 133-147 میلیمتر، طول دم 75-88 میلیمتر، استخوان تارسوس 35-41 میلیمتر، منقار 24-28 میلیمتر و وزنی در حدود 111-143 گرم دارد.

ویژگی های ظاهری

مینای معمولی جز پرندگان با جثه متوسط و دارای پرهایی به رنگ قهوه ای است و دو جنس نر و ماده کاملا مشابه یکدیگر هستند. سر، گردن و قسمت بالایی سینه در پرندگان بالغ به رنگ سیاه براق است و پشت بدن قهوه ای-بلوطی تیره، پهلوها و قسمت پایین سینه قهوه ای است و در قسمت شکم کمرنگ می شود. پرهای قسمت پیشانی کوتاه و به حالت پرزی است. پرهای قسمت تاج و گردن، مشکی براق و فرم کشیده و نیزه ای دارند. پرهای اولیه در بال دارای لکه سفید رنگی هستند که در حین پرواز دیده می شود و پرهای ثانویه رنگ قهوه ای تیره دارند. پرهای دم قهوه ای مایل به سیاه با لبه های سفید رنگ است که در مرکز نازک و به سمت بیرون پهن تر می شود. رنگ زیر دم نیز سفید است. منقار و پاها زرد رنگ و لکه بدون پر در اطراف چشم به رنگ زرد روشن است. رنگ عنبیه چشم قهوه ای تا قهوه ای مایل به قرمز است و لکه های ریز سفیدی در اطراف آن وجود دارد.

میناهای نابالغ نیز ظاهری مشابه میناهای بالغ دارند اما رنگ بدن روشن تر و پرهای سر قهوه ای-خاکستری است و براقیت کمتری دارند. پرندگان بالغ یک دوره سالانه کامل پر ریزی دارند که زمان دقیق آن در مقایسه با زمان تولید مثل مشخص نیست. در جنوب شرقی آسیا زمان پرریزی و تولید مثل کمی با هم، همپوشانی دارند ولی در نیوزلند این رویداد اتفاق نمی افتد و این نشان می دهد که این گونه مینا برای دوره پرریزی نسبت به زیستگاه تطابق یافته است.

پراکنش و زیستگاه

پراکندگی طبیعی مینای معمولی عمدتا در هند، بخش مرکزی و جنوبی قاره آسیاست. آنها از سمت غرب به جنوب شرقی ایران، افغانستان، پاکستان، هند و سریلانکا، در نپال و بوتان و از شرق و جنوب به استان های یوننان و هاینان در جنوب کشور چین و از جنوب شرقی آسیا به میانمار، تایلند، ویتنام، غرب مالزی و سنگاپور محدود می شوند. در آسیای مرکزی این پرنده در ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان و جنوب قزاقستان دیده می شوند.

در قسمت آسیای مرکزی، محدوده پراکنش مینای معمولی به سمت شمال پیشرفت کرده و یک جمعیت ثابت در جنوب قسمت اروپایی روسیه و ترکیه دیده می شود که این پراکندگی جمعیت می تواند ناشی از معرفی گونه به زیستگاه جدید باشد. حضور این پرنده در بخش جنوبی مالزی و سنگاپور به تازگی و به دنبال جنگل تراشی، توسعه زمین های کشاورزی و شهرسازی روی داده است. علاوه بر این مینای معمولی به بسیاری از نقاط جهان برای کنترل آفات به ویژه ملخ ها و یا به صورت فرار از قفس، به عنوان یک گونه جدید معرفی شده اند و به واسطه این افزایش محدوده پراکنش این پرنده هم اکنون در آفریقای جنوبی، جزیره شمالی نیوزلند، بخش های شرقی و جنوب شرقی استرالیا و شمال تاسمانی، هنگ هنگ، برونئی و سوماترا زندگی می کنند. میناهای رویت شده در سوماترا ناشی از فرار این پرنده از اسارت و قفس می باشد.

در قاره استرالیا، محدوده پراکنش در حال افزایش است و اگر چه گسترش از سمت شمال به 40درجه جنوبی و نواحی سردتر جنوب شرقی پیشروندگی داشته اما این شرایط اقلیمی می تواند به عنوان عامل محدود کننده افزایش محدوده پراکندگی این گونه باشد. جمعیت های معرفی شده از این گونه در منطقه قفقاز، شهر تاشکند و شهر آلماتی در منطقه آسیای مرکزی و در کشورهای عربستان سعودی، امارات متحده عربی و عراق نیز وجود دارد. حضور این پرنده اخیرا دانکرک در شمال فرانسه در فصل تولید مثل در طبیعت نیز ثبت شده است.

زیستگاه این پرنده در مزارع و مناطق نزدیک به محل سکونت انسان ها می باشد و تمایلی به حضور در جنگل های انبوه ندارند. مینای معمولی بومی مناطقی هستند که در محدوده دشت های سیلابی و دره های دارای رودخانه، چمنزارها، زمین های کشاورزی و نواحی روستایی و شهری باشد.

راهنما

سبز (جمعیت بومی) نارنجی (جمعیت معرفی شده) آبی( حضور اتفاقی)

رفتار

مینای معمولی در طول روز به صورت انفرادی یا جفت زندگی می کند و هنگامی جمعیت زیادی از این پرنده در گله های بزرگ یا کوچک پدید می آید که منابع غذایی در محلی فراوان باشد، به عنوان مثال مراکز دفع پسماند و یا درختان دارای میوه و گل. این پرندگان در طول شب به صورت گروهی بر روی درختان می نشینند و این گروه ها می تواند کوچک باشد (شامل چند ده پرنده) تا گروه های بزرگ (چندین هزار پرنده) که بر روی یک درخت برای استراحت جمع می شوند. میناهای معمولی با گونه های دیگر به ویژه اعضای خانواده سارها در یک درخت استراحت می کنند، مینا ها همراه با پرندگانی نظیر مینای معمولی، سار معمولی و سار صورتی و همچنین در کنار دیگر گونه ها از جمله کلاغ ها، پاراکیت ها و گنجشک ها دیده شده اند. در زمان درگیری، رایج ترین فرم تهدید گونه مهاجم همراه با خم شدن با دراز کردن سر و گردن به سمت حیوان مقابل و باز نگه داشتن منقار است. مینا در این وضعیت ممکن است به حیوان مهاجم ضربه نیز بزند. در درگیری بر سر قلمرو و محل استراحت میناهای رقیب ممکن است به سمت بالا بپرند و به ظاهر نشان دهند سعی در گرفتن یکدیگر با چنگال هایشان دارند.یکی از بارزترین رفتارهای مینای معمولی تعظیم کردن است. پرندگان چه جفت یافته باشند چه نه در حین یافتن مواد غذایی در مکان های مشترک رفتاری مشابه تعظیم کردن دارند اما این رفتار بیشتر توسط پرندگانی که جفت خود را یافته اند در قلمرو آنها انجام می شود. این رفتار شامل پایین آوردن سر و کتف، سینه، گردن و پرهای سر است که منجر به ایجاد یک تاج کوتاه می شود، سپس مینا بال هایش را به پایین باز می کند و پرهای دم را به حالت چتری قرار می دهد. بالا و پایین بردن سر گاهی چندین بار پشت سر هم تکرار می شود و گاهی اوقات با سروصدای زیاد و گاهی در سکوت انجام می شود.

دومین نمایش جفتیابی "جای گیری" و "استفاده از منقار" نام دارد. در این رفتار هر دو جفت کنار هم می ایستند و در حالی که منقارشان را باز نگه داشته اند یکدیگر را لمس می کنند و در حالی که بدنشان را خم کرده و گردنشان را کشیده اند با صداهای بخصوصی با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند. میناهای معمولی سیستم تک همسری داشته و تا آخر عمر با یک جفت باقی می مانند.

ارتباطات

میناها در کل طول سال بسیار پر سر و صدا هستند و صداهای مختلفی از جمله سوت های بلند، نت های آوایی روان، صداهای جیغ مانند دارند و در شرایط مختلف ممکن است صداها به صورت ترکیبی استفاده شود. این پرندگان همچنین صدای پرندگان دیگر و صحبت های انسان ها را نیز می توانند تقلید کنند. هر دو جنس در کل طول سال آواز می خوانند اما استفاده از آهنگ در دوره فصل تولیدمثل بیشتر است. این آواها برای محافظت از قلمرو و جلب جفت استفاده می شود. رفتارهای جفت یابی مانند تعظیم کردن شامل آواها و دیگر صداهاست و در طول شب نیز ادامه دارد. این صداها برای انسان هایی که تعدادی زیادی از این میناها به صورت آزاد در اطراف خانه هایشان زندگی می کنند ممکن است ناخوشایند و آزاردهنده باشد. زمانی که میناهای معمولی توسط یک شکارچی گرفته شوند، مورد حمله دیگر میناها قرار گیرند و یا توسط انسان در دست گرفته شوند با صداهای جیغ مانند بلندی ابراز ترس و ناراحتی می کنند. این پرندگان هنگامی که حیوانات شکارچی مانند مارها را ببینند صداهای با حالت هشدار دارند که توسط سایر میناها و دیگر گونه ها به عنوان زنگ خطر شناخته شده است. پرندگان والد نیز هنگامی که برای غذادهی به جوجه ها نزدیک لانه می شوند با صدایی خاص به آنها اطلاع می دهند.

تولید مثل

فصل زادآوری بسته به محل پراکنش متفاوت است. این دوره زمانی در آسیای مرکزی بین ماه های مارس تا آگوست می باشد و در غالب مناطق کشور هند بین ماه های آوریل تا جولای است که بستگی به زمان شروع وزش بادهای موسمی دارد. برای مثال در ایالت کرالای هند، فصل زادآوری در ماه های مارس تا آوریل است در حالیکه در محدوده دشت های گنگ در هند تولید مثل از آوریل تا ژوئن ادامه دارد. در شهر داکا بنگلادش تولیدمثل در ژانویه تا مارس، می تا ژوئن و گاهی در سپتامبر تا نوامبر اتفاق می افتد. در غرب مالزی و سنگاپور نیز فصل زادآوری در بازه ماه های فوریه تا آگوست می باشد. جمعیت مینای معمولی که در استرالیا زندگی می کنند در ماه های اکتبر تا مارس و آوریل اقدام به زادآوری می کنند. این گونه از میناها معمولا در حفره ها اقدام به لانه سازی می کنند. محل های طبیعی شامل حفره هایی در تنه درختان، صخره ها و چاله هایی است که توسط سایر پرندگان و پستانداران ایجاد شده اند. میناها همچنین در میان پوشش گیاهی انبوه درختان مانند نارگیل و خرما نیز لانه سازی می کنند. علاوه بر این، آنها سازه هایی نظیر فضاهای خالی ساختمان ها، پل ها، دریچه ها، تیرهای برق و وسایل نقلیه و ماشین آلات بلااستفاده را نیز انتخاب می کنند. گاهی نیز لانه های فنجانی یا گنبدی شکلی بر روی شاخه های درختان می سازند. لانه ها معمولا 1.5 تا 40 متر بالاتر از سطح زمین قرار دارند و داخل آن را با استفاده از توده ای از شاخه های کوچک، علف، برگ ها و ریشه گیاهان است و ممکن است از مو و پر حیوانات،کاغذ، پارچه، ریسمان و سایر مواد نیز تشکیل شده باشد. لانه توسط هر دو جنس نر و ماده ساخته می شود و معمولا بین 1 تا 2 هفته تکمیل شدن آن طول می کشد. تخم ها به رنگ آبی روشن، آبی آسمانی یا آبی مایل به سبز، براق و بدون علامتی روی پوسته است و ابعاد آن 19.5-24.2×26.5-35 میلیمتر می باشد. تعداد تخم در هر دوره زادآوری غالبا 4-5 عدد می باشد اما ممکن است بین 2 تا 6 عدد نیز باشد. تخم ها در صبح و در فواصل 24 ساعت گذاشته می شوند. ممکن است دوره تخمگذاری در هر سال 3 مرتبه باشد که فاصله بین هر دوره 1 تا 2 هفته است. مدت زمانی که والدین از تخم ها مراقبت می کنند بین 13-18 روز طول می کشد. جنس ماده در طول شب از تخم ها نگهداری می کند و وظایف دیگری را در طول روز برعهده دارد اما در طول روز مخصوصا در نواحی با اقلیم گرمتر ممکن است هیچ یک از والدین روی تخم ها ننشینند. جوجه پس از 22-35 روز می توانند از لانه خارج شوند ولی تا چند هفته پس از آن برای دریافت غذا به والدین نیاز داشته باشند.

طول عمر

میانگین طول عمر این پرندگان در طبیعت 4 سال و در اسارت 12 سال است.

تغذیه

مینای معمولی عمدتا از روی زمین تغذیه می کند اما گاهی از درختان میوه و گلدار نیز غذای خود را تامین می کند. ساختار جمجمه و عضلات منقار مینا را برای جستجوی غذا در چند سانتی متری بالای خاک و چمنزارها به خوبی سازگار کرده است و غالبا در حین راه رفتن اقدام به یافتن غذا می کند اگر چه ممکن است برای گرفتن طعمه های متحرک بدوند یا با پرواز آن را تعقیب کنند. میناهای معمولی در اطراف ساختمان ها بخصوص در مزارع و نواحی پردازش مواد غذایی، در محل های دپوی زباله ها و مکان هایی که زباله های انسانی انباشته می شوند، جاده ها و سواحلی که احتمال یافتن مردار حیوانات وجود دارد یافت می شوند. این پرندگان حشراتی که در میان درختان و بوته ها زندگی می کنند را شکار می کنند ولی وهله اول از گیاهان به عنوان منبع تهیه میوه و شهد استفاده می کنند. میناها رژیم غذایی وسیعی دارند و برای تامین منابع غذایی سازگاری بالایی یافته اند و از انواع مواد غذایی گیاهی و جانوران استفاده می کنند. ترکیب دقیق رژیم غذایی این پرنده با توجه به فصل و محل حضور متفاوت است ولی در بیشتر سال حشرات عمده رژیم غذایی این پرنده را شامل می شود و وجود مواد غذایی گیاهی نظیر میوه و شهد گیاهان و مردار حیوانات در زمانی که حشرات یافت نمی شوند اهمیت بالایی دارند. انواع متنوعی از بی مهرگان نظیر کرم ها، حلزون ها، سخت پوستان، کنه ها، عنکبوت ها، هزارپاها و حشرات رژیم غذایی این پرنده را تشکیل می دهند. تقریبا از اکثر راسته های حشرات در رژیم غذایی مینا وجود دارد اما سوسک ها و لارو آن، ملخ ها و جیرجیرک ها، بیدها، پروانه ها و لاروشان، مگس ها و لارو آنها و زنبورها و مورچه ها برای تغذیه اولویت دارند. با توجه علاقه زیاد مینا به تغذیه از ملخ ها انتظار می رود که جمعیت این جاندار را به عنوان یک آفت، کنترل کند. مهره دارانی از جمله قورباغه ها، جکوها و مارمولک ها، تخم سایر پرندگان و موش ها نیز در رژیم غذایی این پرنده دیده می شوند. میناها بسیاری از بدن بی جان بسیاری از مهره داران بزرگ نظیر ماهی ها نیز می تواند استفاده کنند.

مواد غذایی گیاهی نظیر میوه ها و دانه ها نیز در رژیم غذایی میناهایی که در طبیعت حضور دارند یافت می شود به ویژه انجیر و شهد گیاهانی که گل های با رنگ درخشان دارند میناها را به خود جذب می کنند. همچنین میناها میوه ها و دانه های بسیاری از گیاهان کاشته شده نظیر پاپایا، خرما، سیب، گلابی، گوجه فرنگی، توت فرنگی، انگور، گواوا، انبه، میوه درخت نان، ذرت، گندم و برنج را می خورند که موجب می شود کشاورزان میناها را به عنوان یک آفت در باغات و مزارع کشاورزی به شمار آورند. میناها آب بسیار زیادی می نوشند و گاهی حتی از آب دریاها و استخرها استفاده می کنند. پس از به دنیا آمدن جوجه ها؛ والدین آن ها را تا 5-6 روز اول با حشرات نرم و لاروها تغذیه می کنند و پس آن والدین حشراتی مانند سنجاقک ها، پروانه ها، سوسک ها و کرم های خاکی را برای جوجه ها می آورند و بعد از روز دهم میوه نیز به جیره غذایی جوجه ها اضافه می شود.

شکارچیان

کلاغ ها و گربه ها شکارچیان میناها هستند و گاهی به سراغ لانه آنها می روند.

منابع:

 Bernhard Grzimek- Grzimek's Animal Life Encyclopedia. Vol. 11 Birds IV- Gale (2003)

tarlings and Mynas- Princeton University Press (1999) - SChristopher Feare

Animal diversity web- Acridotheres tristis [Link]