مدیریت نور در سالنهای مرغداری

 مبحث نور یکی از جذاب ترین موضوعات در صنعت طیور می باشد . از سالهای دور داستانهای فراوانی بر پایه تجربیات شخصی و کارهای تحقیقاتی شناخته شده است . اما شناخت درست از نقش نور ، مقدار ، مدت نور دهی و رنگ نور داده شده هنوز در پرده ابهام می باشد .

حساسیت به رنگ ها

سیر تکاملی ماکیان و انسان بسیار متفاوت بوده ، تشابه ساختار مغز ماکیان به مغز خزندگان در مقایسه بیشتراست.

لامپ های تنگستن ( Incandescent ) غالباً ته رنگ قرمز داشته ، اما ته رنگ لامپ های فلورسنت به آبی متمایل می باشد ، علت این امر تولید بیشتر امواج با طول موج طویل و متمایل به قرمز در لامپ های تنگستن و تولید امواج آبی و سبز توسط لامپ فلورسنت می باشد . حساسیت مرغ ها به رنگ نور واجد اهمیت کاربردی نیز می باشد ، این بخش از طول موجهای قابل تشخیص برای چشم محدوده کوچکی بین 400 تا 700 نانومتر می باشد .

تفاوت حساسیت ماکیان و انسان :

ماکیان حساسیت متفاوتی با انسان دارند . در نتیجه اندازه گیری شدت نور بر حسب لوکس تخمین دقیقی از شدت نور ادراک شده  توسط ماکیان بدست نمی دهد . طیور لامپ فلورسنت را 30 درصد درخشان تر از لامپ تنگستن درک می کنند .

دامنه وسیع تر بینایی مرغها :

مرغها بر خلاف انسان ، قادر به دیدن طول موج های فرابنفش بیش از 320 و کمتر از 400 نانو متر نیستند . بعضی از موارد مشابه مانند جهت یابی و تشخیص فصل که در نور معمولی چندان واضح نیستند ، در نور ماورای بنفش کاملاً آشکار می باشند . مرغها در هیچ طول موجی حساسیت کمتری از انسان ندارند . به عنوان مثال آرام بودن مرغها در نور آبی .

رژیم نور در پرورش جوجه های گوشتی

در مورد نور سه مسئله باید مورد برسی قرار گیرد که عبارتند از :

1- دوره نور دادن یا الگوی نور

2- شدت نور

3- رنگ نور

دوره نور دادن یا الگوی نور :

استفاده از روش متناوب نور در مرغان گوشتی از نظر راندمان مصرف غذا نتیجه بهتری می دهد . از محاسن روش نور متناوب کاهش موی پرها روی لاشه است . در روش مداوم نور جوجه ها در هر زمان به غذا دسترسی دارند ولی راندمان تبدیل غذا کمتر از حالت نور متناوب است .

شدت نور :

در پرورش جوجه های گوشتی از نور با شدت کم استفاده می شود . زیرا اگر شدت نورکم باشد حرکت جوجه کم و در نتیجه اتلاف انرژی کم می شود . هر چه نور در سالن های پرورش کم باشد امکان اشاعه کانی بالیسم نیزکم می شود .  در سالن های پرورش جوجه های گوشتی شدت نور حدوداً برابر با 3 تا 4 وات در هر متر مربع است .

رنگ نور :

از لحاظ رشد جوجه بین رنگ نور قرمز و نور سفید تفاوت بارزی نیست ولی امروزه بیشتر از نور قرمز استفاده می شود . استفاده از نور قرمز باعث کاهش کانی بالیسم می شود٬ زیرا تمام محیط را قرمز کرده و جوجه ها قادر به تشخیص خون از سایر مواد نیستند .

 استفاده از نور قرمز باعث

1- آرامش بیشتر در جوجه ها

2- کاهش تحرک می شود. لذا ٬ اتلاف انرژی کمتر است .

رژیم نور در پرورش مرغ های تخم گذار :

اثر نور مصنوعی از طریق غده هیپوفیز و افزایش ترشح هورمون های این غده سبب افزایش در تولید تخم مرغ می گردد . البته نور مرئی است که سبب تحریک غده هیپوفیز می گردد . نور فرا بنفش یا مادون قرمز اثری بر غده هیپوفیز ندارند .اگر جوجه های یکروزه تحت روش افزایشی روزانه نور باشند زودتر از جوجه هایی که به طور ثابت 14 ساعت نور دریافت کرده اند بالغ می شوند . و اگر همین جوجه های یکروزه با روش کاهشی روزانه مواجه باشند نسبت به جوجه هایی که 14 ساعت نور می گیرند بالغ می شوند . نور باعث تحریک بیشتر یا کمتر غده هیپوفیز می گردد و در نتیجه ترشحات آن بیشتر و یا کمتر می شود .

دیر رس کردن یا زود رس کردن بیش از حد مرغ نتایج مثبتی نخواهد داشت ، زیرا :

1 - در جوجه های زودرس تخم مرغ های تولید شده کوچک و ممکن است به علت عدم تکامل لوله تخم ، این لوله در اثر عبور تخم پیچیده و یا پاره شود .

2 - اگر جوجه ها دیرتر بالغ شوند اگر چه وزن تخم های آنها بیشتر می شود ولی تولید سالیانه آنها کم می شود .

شدت نور :

در دوره رشد و تخمگذاری شدت نوری معادل یک فوت کندل یا 4-3 وات بر هر متر مربع در سطح جوجه ها توصیه شده است . افزایش شدت نور اثر مثبتی در تولید تخم مرغ ندارد . برای تامین چنین شدتی از لامپ های 40 واتی در ارتفاع 2.5-2 متری و به فاصله 3.5 متر از یکدیگر استفاده می شود .

نگ نور :

در پرورش جوجه های در حال رشد و مرغان تخمگذار از نور سفید و قرمز استفاده می شود .در سالن های مرغداری از لامپ های مهتابی نباید استفاده کرد زیرا مقداری نور آبی تولید می شود که اثر نامطلوب دارد . 

استرس مربوط به نور در پولتها :

تحریک نامناسب نور سبب توقف تولید تولید تخم مرغ و رشد می شود . معمولترین تاثیر فیزیولوژیک نور بر روی رشد پولتها و همچنین بلوغ جنسی می باشد. اگر طول روز کم شود،بلوغ در پولتها به تعویق می افتد . عملاً تحت کاهش دورهنور دهی یا نور دهی دائم بلوغ پولتها کاهش می یابد. شدت زیاد نور ممکن است سبب پر ریزی و سایر مشکلات وابسته در پولتها،تخم گذارها،برویلر ها و بوقلمون های بالغ در شرایط نور کنترل نشده شود .

مزایای کنترل نور در مرغهای تخم گذار

1- کنترل بهتر بلوغ جنسی

2- کاهش مصرف غذا

3- یکدست بودن گله

که از این طریق می توان صرفه جویی های اقتصادی زیادی انجام داد.

رنگ نور در مرغهای تخم گذار:

رودنبرگ در سال 2004 گزارش داده است که نور زرد سدیمی و همچنین نور آبی_سبز سبب کاهش چربی سینه می شود.

دیگر اثرات مثبت این نور می توان تاثیرات مثبت ان بر روی زخم های پا و در نتیجه بهبود عمل راه رفتن را ذکر کرد.

نور قرمز سبب تحریک جنسی بیشتری می شود . نور آبی اثرات آرام بخش دارد . دالی وال و نگر در سال 2004 میلادی هیچ گونه تاثیر با معنایی را در نورهای رنگی در رشد وFCR بلدرچین مشاهده نکردند ، ولی میزان تولید تخم مرغ و وزن تخم مرغ با نور سفید فلور سنت بیشتر بود و همچنین تولید تخم های بارور نیز در روشنایی نور زرد بیشتر بود .

منابع:

1- پور رضا.ج.(1383)،پرورش و نگهداری،(اصول علمی و عملی پرورش طیور)

2-  ایزدی فر.م(2001.1.1)،اندازه گیری شدت نور و تعریف محیط نوری، مرکز اطلاع رسانی مرغداران ایران(IP IRAN)نشریه چکاوک شماره 56

3- لیسون.ا .سامرز.ج. ترجمه پوررضا.ج.ا.نیک خواه(1382 ) ،نور.پرورش مرغ مادر گوشتی

 4. Newsouthwales Governments porta

5. Mintoba Agriculture, food and Rural Initives.Maintoba Agriculture and foot .com

6. Lighting pullets.com,poultry fact sheet No.B Revised septamber2002RalfA.Ernest,Extension 

7. poultry  speei alist, Animal science Department,Univercity of colifornia.95616